Ελένη Φιλιππίδη, μια γυναίκα ορόσημο στην πόλη μας

Ελένη Φιλιππίδη, μια γυναίκα ορόσημο στην πόλη μας

Ο νομπελίστας ποιητής μας, Οδ. Ελύτης, στην ποιητική του συλλογή “Εκ του πλησίον” γράφει "Καθ’ οδόν βρίσκεις τον Οδυσσέα σου, και πάλι ζήτημα είναι. Θέλει να κοιμάσαι μ’ ανοιχτά πανιά και μ’ ανεβασμένη την άγκυρά σου." Νομίζω δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι η γυναίκα που τιμούμε σήμερα, η Ελένη Φιλιππίδη, έκανε πράξη αυτούς τους στίχους στη ζωή της. Ακαταπόνητη, πνεύμα ανήσυχο, φύση εργατική και δραστήρια, με διαρκή έγνοια της τον άνθρωπο, ανέπτυξε -χάρη στην “αποστολική”, όπως έχει γραφεί, προσωπικότητά της- πολυσχιδή δράση, μας κληροδότησε σπουδαίο έργο, κι άφησε - με την πολύτιμη προσφορά της- ανεξίτηλη τη σφραγίδα της στο κοινωνικό και πολιτιστικό γίγνεσθαι της Αλεξανδρούπολης.

Θα προσπαθήσουμε σύντομα, αλλά δίχως εκπτώσεις, για να μην την αδικήσουμε, να παρουσιάσουμε αδρομερώς τα βασικά σημεία της δημόσιας-κυρίως -  παρουσίας της στην πόλη μας.

Η Ελένη Φιλιππίδη γεννήθηκε το 1917 στη Θεσσαλονίκη από γονείς καταγόμενους από την Σιάτιστα της Δυτικής Μακεδονίας. Ήταν κόρη του Γεωργίου και της Θεοδώρας Κωτούλα. Από τα νεανικά της χρόνια ξεχωρίζει χάρη στην πολύπλευρη προσωπικότητα της. Μετά τη βασική της εκπαίδευση σπουδάζει στην Παιδαγωγική Ακαδημία Θεσσαλονίκης, ενώ παράλληλα αποφοιτά κι από το Μακεδονικό Ωδείο ως διπλωματούχος στο βιολί. Οι καλλιτεχνικές αναζητήσεις την οδηγούν στο να θητεύσει στα εργαστήρια ζωγραφικής του Χρήστου Λεφάκη και του Πολύκλειτου Ρέγκου. Επίσης παρακολουθεί τις παραδόσεις του μεγάλου λαογράφου Στίλπωνα Κυριακίδη στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης.

Μετά τον πόλεμο, παντρεμένη ήδη στη Θεσσαλονίκη με τον Γεώργιο Φιλιππίδη, εγκαθίσταται οριστικά στην Αλεξανδρούπολη το 1946. Στη νέα της πατρίδα, την οποία αγάπησε πολύ, αποκτά κι αναθρέφει τις τρεις κόρες της, Άννα, Θεογνωσία και Ιωάννα, δημιουργώντας μαζί με τον επιτυχημένο έμπορο σύζυγό της μια όμορφη κι αγαπημένη οικογένεια. 

Στα δύσκολα αυτά χρόνια μετά την κατοχή η Ελένη Φιλιππίδη διοχετεύει την ενέργειά της στην αγαθοεργία, αλλά και στην ανάδειξη του Θρακικού πολιτισμού. Δραστηριοποιείται ενεργά σε ποικίλους θεσμούς και φορείς της πόλης, σε κάποιους απ’ αυτούς αναλαμβάνει και διοικητικό ρόλο. Έτσι αξίζει να αναφέρουμε πως διετέλεσε

1. πρόεδρος

• του Συλλόγου Κυριών και Δεσποινίδων Αλεξανδρούπολης
• των παραρτημάτων της «Τέχνης»
• της Βιβλιοθήκης του «Θρακικού Κέντρου» της Αλεξανδρούπολης,
• του Σώματος Ελληνίδων Οδηγών,
• της Νοσηλευτικής Σχολής του νοσοκομείου,
• του γυναικείου συλλόγου «Άγιος Ελευθέριος»
• του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων του Γυμνασίου, συμβάλλοντας στην ανέγερση νέου κτιρίου λόγω της αύξησης των μαθητών
• του Ερυθρού Σταυρού,

2. σύμβουλος

• του Γηροκομείου
• της Εταιρείας Προστασίας Ανηλίκων,

3. γενικός γραμματέας

• της Εταιρείας Αποφυλακιζομένων.

Ακόμη, συγκαταλέγεται στα ιδρυτικά μέλη του «Ερευνητικού Κέντρου Αλεξανδρούπολης»

Λίγα στοιχεία για τη δράση της στον “Σύλλογο Κυριών & Δεσποινίδων Αλεξανδρούπολης”. Εκλέγεται Πρόεδρος του Συλλόγου Κυριών και Δεσποινίδων της πόλης μας τέσσερις φορές. Κατά την πρώτη προεδρία της -από κοινού πάντα με τις τοπικές αρχές και το Υπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας- ο Σύλλογος δραστηριοποιείται έντονα σε κοινωνικά και εθνικά έργα. Σε συνεργασία με τις εθελόντριες αδελφές του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού φροντίζει να βρεθούν οικογένειες για τα ορφανά παιδιά της κατοχής και του εμφυλίου, υποστηρίζει οικονομικά τις σπουδές πολλών νέων ανθρώπων, μεταφέρει τρόφιμα και ιματισμό σε όσους έχουν ανάγκη. Η σημαντική της αυτή κοινωνική δράση συνεχίστηκε για πολλές δεκαετίες και η Ελένη Φιλιππίδη τιμήθηκε γι’ αυτήν το 1988 από το Υπουργείο Μακεδονίας Θράκης.

Η δεκαετία 1958-1968 υπήρξε μια εξαιρετικά παραγωγική περίοδος για τον Σύλλογο. Η Ελένη Φιλιππίδη αγωνίστηκε ώστε να λειτουργήσει η Σχολή Κοπτικής - Ραπτικής - Κεντητικής, που προσφέρει αφενός σημαντική επαγγελματική κατάρτιση σε μαθήτριες απ’ όλη τη Θράκη  κι αφετέρου φέρνει στο προσκήνιο τη Θρακιώτικη χειροτεχνία. Παράλληλα εγκαινιάζεται η Στέγη Κοριτσιού προκειμένου να βρίσκουν κατάλυμα όχι μόνο άπορα κορίτσια, αλλά και κοπέλες που διορίζονταν στην πόλη μας ως δασκάλες ή υπάλληλοι. 

Δεν αργεί η ίδρυση της Ταπητουργικής Σχολής  με 16 ταπητουργικούς ιστούς και δύο ιστούς υφαντικής. Ο στόχος της λειτουργίας της είναι και πάλι διπλός: η διάσωση και μεταφορά ενός πλούσιου λαογραφικού υλικού στην υφαντική και την ταπητουργία από τη μια μεριά, αλλά και η επαγγελματική αποκατάσταση νέων κοριτσιών από την άλλη. Επιστέγασμα της συνεισφοράς της στον τομέα αυτό είναι η συμμετοχή της θρακικής υφαντικής στην Πανελλήνια Καλλιτεχνική Έκθεση στο Ζάππειο.

Η ενασχόλησή της Ελένης Φιλιππίδη στην ταπητουργικήΣχολή αλλά και η σαρακατσάνικη καταγωγή της αποτελούν το εφαλτήριο για τη συλλογή και τη διάσωση των  ενδυμασιών και άλλων λαογραφικών στοιχείων των Σαρακατσάνων της Θράκης. Συλλέγει αξιόλογο υλικό και συγγράφει άρθρα, εργασίες, διαλέξεις, βιβλία ώστε να το αναδείξει. Η Ακαδημία Αθηνών αναγνωρίζει τη συμβολή της Ελένης Φιλιππίδη στην έρευνα της ζωής και της τέχνης των Σαρακατσάνων και τη βραβεύει  το 1975. 

Καθοριστική είναι όμως η συμβολή της Ελένης Φιλιππίδη και στηνίδρυση Δημοτικού Ωδείου στην πόλη μας. Χάρη στις δικές της άοκνες προσπάθειες λειτούργησε αρχικά - στις δεκαετίες  του '60 & '70 - ως παράρτημα του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης, ενώ το 1984 αναγνωρίστηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού και αυτονομήθηκε. 

Επιπλέον, χάρη στην Ελένη Φιλιππίδη ανακαινίζεται και επαναλειτουργεί ο κινηματογράφος “Ηλύσια” φιλοξενώντας όχι μόνο την προβολή αξιόλογων ταινιών, αλλά και σπουδαίες εκδηλώσεις πολιτισμού τις οποίες λαμπρύνουν με την παρουσία τους σημαντικοί άνθρωποι του πνεύματος και των τεχνών. 

Η ξεχωριστή και πολυβραβευμένη αυτή γυναίκα δεν έριξε άγκυρα λοιπόν, δεν κατέστειλε τα πανιά της, αναζήτησε τον “Οδυσσέα” της στο πρόσωπο κάθε Εβρίτη που είχε την ανάγκη της ή άξιζε την προσοχή της. Ο

  πολύπλευρος χαρακτήρας της, η ικανότητα της να θέτει στόχους και να τους υλοποιεί, η μεγαλοψυχία και η ευγένειά της, η εγκαρδιότητα και η τιμιότητά της, η βαθιά της ελληνικότητα, το πνευματικός της σθένος, η πολυδιάστατη σκέψη της κι ο πρωτοπόρος πολιτισμός της, δεν υποδεικνύουν μόνο ένα χαρισματικό άνθρωπο αλλά μια δυναμική και ολοκληρωμένη προσωπικότητα, που με το έργο της μυεί τους νεότερους στα μυστικά των προγόνων, που ως ατσαλένιος κρίκος συνδέει τις γενιές, που με το παράδειγμά της αναδεικνύεται σε φωτεινό οδοδείκτη αξιών και συνειδητής προσφοράς στην τοπική κοινωνία.

Αυτήν τη σημαίνουσα προσωπικότητα- ορόσημο για την πόλη μας επιλέξαμε ως σχολείο για ταυτότητά μας κι ελπίζουμε να φανούμε -έστω και λίγο- αντάξιοι κι αντάξιές της.

parousiasi onomatodosias ef_5o από zm@5th_gym_axd