"Το αγόρι στο θεωρείο" της Αγγελικής Δαρλάση : Φιλαναγνωσία 2022-2023

#πρόσφυγας … θα έγραφε στον λογαριασμό του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης o Τίτος, ο ήρωας του βιβλίου “Ο Πυροβάτης των Αστεριών” (Θ. Κούκιας), που διαβάσαμε κατά την περσινή δράση φιλαναγνωσίας, για τον φίλο του τον Σαμίρ, τον πρόσφυγα από τη Συρία, που ανέλπιστα του έσωσε τη ζωή. Για τον Σαμίρ, που έμενε σε καταυλισμό, που δεν είχε να φάει, που είχε χάσει την οικογένειά του, που δεν πήγαινε σχολείο, που οι ντόπιοι πάντα τον φώναζαν “αλήτη” και που η Αστυνομία τον συλλάμβανε συνεχώς δίχως αφορμή κι αιτία. 

Και θα ήταν σαν να το έγραφε αυτό το #πρόσφυγας για έναν άλλο πρόσφυγα, που από τη Σμύρνη βρέθηκε στην Αθήνα, τον Δρόσο. Κι ο Δρόσος έμενε αρχικά στον δρόμο και μετά σ’ ένα είδος καταυλισμού, στο Δημοτικό Θέατρο της Αθήνας, μαζί με άλλους πρόσφυγες, κυρίως γυναικόπαιδα κι ηλικιωμένους…οι άνδρες αγνοούνταν. Κι ο Δρόσος δεν είχε να φάει, είχε χάσει την οικογένειά του, δεν πήγαινε σχολείο, κι οι ντόπιοι τον φώναζαν “παλιοπροσφυγάκι” και τον κοιτούσαν καχύποπτα. Ο Δρόσος, είναι ο ήρωας του βιβλίου “Το αγόρι στο θεωρείο” της πολυβραβευμένης Αγγελικής Δαρλάση, που έγινε το ανάγνωσμά μας τη φετινή σχολική χρονιά (2022-2023).

Φέτος, διαφοροποιήθηκε η διαδικασία επιλογής του βιβλίου. Δεν αποφάσισαν οι μαθητές/τριες. Η επιλογή του συγκεκριμένου βιβλίου έγινε αποκλειστικά από τις υπεύθυνες καθηγήτριες της δράση, κ. Ζ. Μασάλη και κ. Β. Μηταλάκη με αφορμή τη συμπλήρωση εκατό χρόνων από την Μικρασιατική Καταστροφή,  αφενός για να αποδώσουμε τιμή και μνήμη κι αφετέρου για να συμπορευθούμε με το σχετικό πολιτιστικό πρόγραμμα του σχολείου μας. Όπως πάντα, ο διευθυντής του σχολείου, κ. Χρ. Μπίκος, συνέβαλε αποφασιστικά στο να βρεθεί η πιο οικονομική προσφορά και να μπορέσουν όσοι/ες μαθητές/τριες το επιθυμούσαν να εξασφαλίσουν ένα αντίτυπο του βιβλίου. Έτσι, αρχές Μαρτίου, τα βιβλία έφτασαν στο σχολείο και μετά από λίγο στα χέρια των μαθητών/τριων.

Φέτος, διαφοροποιήθηκε και η αναγνωστική προσέγγιση του βιβλίου. Αποφασίσαμε να αφήσουμε κατά μέρους την τεχνολογία και να ασκήσουμε περισσότερο τη φωνή, το αυτί, το χέρι, τη φαντασία και την κριτική σκέψη μας. Πώς;

1. Προτάθηκε στους/στις μαθητές/τριες να αναλάβουν εκείνοι/ες το σημαντικό ρόλο της εκφραστικής ανάγνωσης. Πολλοί/ες ήταν εκείνοι/ες που ανταποκρίθηκαν στην πρό(σ)κληση και έτσι καταρτίστηκε ο κατάλογος με τις σελίδες που αντιστοιχούσαν σε κάθε αναγνώστη/τρια, ώστε να μπορούν να προετοιμαστούν -μέρες πριν- στο σπίτι και να αποδώσουν -όταν ερχόταν η σειρά τους- με ακρίβεια, ευκρίνεια, ευγλωττία, εντονισμό και ενσυναίσθηση την αφήγηση, τους διαλόγους, τις σκέψεις και τα συναισθήματα των ηρώων/ ηρωίδων του βιβλίου. Η εναλλαγή των αναγνωστών/τριών στην εκφραστική ανάγνωση άσκησε αφενός τους/τις υπόλοιπους/ες μαθητές/τριες στην ενεργητική και διεισδυτική ακρόαση, και αφετέρου καλλιέργησε την αναγνωστική απόλαυση και την ικανότητα κατανόησης κειμένων.
2. Λέμε ΝΑΙ στο γράψιμο για πολλούς λόγους…  Γι΄ αυτό το χέρι έγινε προέκταση του μυαλού και της ψυχής των μαθητών/τριων και δεν σταμάτησε να γράφει! Σχεδόν κάθε εβδομάδα οι μαθητές/τριες επέλεγαν ανάμεσα στις ασκήσεις δημιουργικής γραφής ή κριτικής ικανότητας που προτείνονταν για τις σελίδες που είχαν διαβαστεί στη διάρκειά της κι έγραφαν άλλες φορές στο σχολείο (για να “συλλάβουμε” τον άμεσο αντίκτυπο της ιστορίας) κι άλλες φορές στο σπίτι (για να έχουν το πλεονέκτημα του χρόνου) τις δικές τους ιστορίες… συνέχιζαν, έδιναν μια άλλη τροπή, έμπαιναν στην υπόθεση, συμπλήρωναν κάποια κενά, ερμήνευαν κριτικά, αποτύπωναν τα συναισθήματά τους, ανακαλούσαν δικές τους εμπειρίες και βιώματα. Κάποια από τα γραψίματά τους συγκεντρώθηκαν σ’  ένα μικρό εγχειρίδιο. Κάποιες φορές συγκέντρωσαν πληροφορίες για διάφορα ιστορικά στοιχεία του βιβλίου και δημιούργησαν σχετικές παρουσιάσεις. Π.χ. “Τραγούδια της Σμύρνης” και “Ερνστ Τσίλλερ” .
3. Τα χέρια όμως δεν έγραψαν μόνο… ζωγράφισαν κιόλας…αποτύπωσαν σκηνές του βιβλίου ή σκιαγράφησαν πορτραίτα των ηρώων!
4. Οι αφορμές για συζήτηση άπειρες… Κάθε που δινόταν ευκαιρία, σε μια παύση, σε μια αλλαγή ενότητας ή κεφαλαίου, ώστε να μη διαταράσσεται η αναγνωστική απόλαυση, με μια ερώτηση ξεκινούσε μια κουβέντα, ένας διάλογος για τα τόσα πολλά θέματα που θίγει το βιβλίο, διατυπώνονταν -αντικρουόμενες πολλές φορές-απόψεις, γινόταν συγκρίσεις με την εποχή και την πραγματικότητά μας, αποτυπώνονταν σε χαρτάκια σημειώσεων (για να διατηρηθεί η ανωνυμία) κάποιες σκέψεις… όπως π.χ. “λέξεις ή φράσεις που μας πληγώνουν".

Τις ερωτήσεις που αποτέλεσαν εφαλτήριο για συζήτηση, καθώς και τις ασκήσεις δημιουργικής γραφής μπορεί ο/η κάθε ενδιαφερόμενος/η να τις αναζητήσει εδώ.

5. Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα ήταν η διαθεματική προσέγγιση που επιχειρήθηκε με τη συνεργασία των δύο συναδέλφων που διδάσκουν Αγγλικά στο σχολείο μας, της κυρίας Δέσποινας Κομβοπούλου και του κυρίου Ιωάννη Δέτσικα, τους οποίους ευχαριστούμε θερμά για τη συνεργασία τους. Κομβικής σημασίας στο βιβλίο είναι η ιστορία της “Τρικυμίας” του Σαίξπηρ, η οποία διατρέχει όλη την ιστορία, είναι συνυφασμένη μαζί της και αποτελεί ένα από τα πολλά αναγνωστικά της επίπεδα λειτουργώντας ως “κλειδί” για την κατανόηση της. Οι συνάδελφοι ανέλαβαν να εξοικειώσουν τους/τις μαθητές/τριες με αυτό το αριστούργημα της Αγγλικής Λογοτεχνίας, να τους βοηθήσουν να καταλάβουν την υπόθεση, να γνωρίσουν τους ήρωες και να αντιληφθούν τους συσχετισμούς με την ιστορία που αφηγείται ο Δρόσος. Για το σκοπό αυτό αξιοποίησαν ταινία μικρού μήκους, αλλά και ένα πολύ ενδιαφέρον φύλλο δραστηριοτήτων.  Κι όλα αυτά στα Αγγλικά!

6. Κορωνίδα και επιστέγασμα της φιλαναγνωστικής αυτής δραστηριότητας υπήρξε η παρακολούθηση μιας θεατρικής παράστασης. Κατά την προετοιμασία της δράσης, όταν ακόμη αναζητούσαμε στο διαδίκτυο υλικό σχετικό με το βιβλίο, ανακαλύψαμε πως το Εθνικό Θέατρο είχε ανεβάσει το 2021 την ομώνυμη θεατρική παράσταση. Απευθυνθήκαμε λοιπόν στους αρμόδιους συντελεστές και τους ρωτήσαμε αν υπήρχε η δυνατότητα να αποκτήσουμε με κάποιο τρόπο πρόσβαση στην παράσταση. Το Εθνικό Θέατρο, θέλοντας να είναι αρωγός στην εκπαιδευτική διαδικασία, ανταποκρίθηκε στο αίτημά μας με χαρά και μας επέτρεψε -κατ’ εξαίρεση και κατ’ αποκλειστικότητα- να παρακολουθήσουμε διαδικτυακά τη μαγνητοσκοπημένη παράσταση. Η προβολή προγραμματίστηκε λίγες μέρες πριν ολοκληρωθεί η ανάγνωση του βιβλίου στην τάξη. Οι μαθητές και μαθήτριές μας παρακολούθησαν με προσήλωση την παράσταση η οποία ξεχωρίζει τόσο για την ευρηματική σκηνοθεσία και σκηνογραφία, για το σενάριο που σεβάστηκε κι έμεινε πιστό στο υψηλής λογοτεχνικής αξίας κείμενο της Αγγελικής Δαρλάση, όσο και για τις εξαιρετικές ερμηνείες των ηθοποιών, τις οποίες πλαισίωσαν εύστοχα τα υπέροχα παραδοσιακά τραγούδια της Μικρασίας. Είμαστε ευγνώμονες για την ευκαιρία που μας έδωσε το Εθνικό Θέατρο να γίνουμε κοινωνοί της μαγευτικής αυτής εμπειρίας (πόσο ζηλέψαμε τους θεατές που βρισκόταν στην πλατεία!) και να υποστηρίξουμε εκπαιδευτικά τη δράση φιλαναγνωσίας για το συγκεκριμένο βιβλίο. Ένα ευχαριστώ στη διοικούσα επιτροπή του Εθνικού Θεάτρου ίσως είναι πολύ λίγο!

Και κάπως έτσι ολοκληρώθηκε η ανάγνωση του βιβλίου “Το αγόρι στο θεωρείο” της Αγγελικής Δαρλάση. Ελπίζουμε πως και η φετινή μας αναγνωστική περιπλάνηση έγινε αφορμή οι μαθητές/τριές μας να καλλιεργήσουν και να δουλέψουν τα πιο σημαντικά στοιχεία της εκπαίδευσης: συνεργατικότητα, δημιουργικότητα, συναίσθηση, συνύπαρξη και κυρίως να αγαπήσουν την τέχνη, το βιβλίο και τη λογοτεχνία.